🔥 Opinie | “Ik wist van niets” maakt het alleen maar erger

Door: Tipworks.nl

Frans Timmermans, jarenlang het groene geweten van Brussel, zegt dat hij “niets wist” van de miljarden aan EU-geld die tijdens zijn klimaatportefeuille zijn toegekend aan ideologisch gelijkgestemde ngo’s. Organisaties die, zo blijkt nu, met Europees belastinggeld werden betaald om het Europees Parlement te beïnvloeden. Letterlijk: lobbyen met publiek geld.

En zijn reactie? “Niet mijn handtekening. Niet mijn verantwoordelijkheid.”

Excuseer?

Dit is geen vergeten kantoorplant of verkeerd geplaatste komma in een beleidsnota. Het gaat om 7 miljard euro, uitbetaald binnen zijn portefeuille, ten behoeve van zijn politieke project – de Green Deal. En dan claim je dat je van niets wist?

Als dat waar is, ben je bestuurlijk volkomen ongeschikt. En als het niet waar is, dan ben je deel van een smerig spel waarbij geld, macht en invloed hand in hand gaan – buiten het zicht van de burger en buiten de controle van verkozen volksvertegenwoordigers.

De Europese Rekenkamer heeft al gewezen op het gebrek aan onafhankelijk toezicht. Ondertussen stapelen de aanwijzingen zich op dat ngo’s niet alleen subsidie ontvingen, maar ook instructies meekregen om bepaalde Europarlementariërs te benaderen — alsof de Europese Commissie een politieke campagne aanstuurde via de achterdeur.

En dat allemaal met belastinggeld.

In elk fatsoenlijk land had zo’n bestuurder allang de eer aan zichzelf gehouden. In Brussel schuift men de schuld gewoon door. Timmermans wijst naar collega Hahn. Maar de geur blijft hangen. Want ook als je niet zelf aan de kraan hebt gedraaid, ben je wel degene die de leiding had over het bad dat nu overstroomt van belangenverstrengeling, beïnvloeding en achterkamertjespolitiek.

“Ik wist van niets” is geen verklaring. Het is een bekentenis van falend bestuur — en een reden om deze politieke elite eindelijk eens serieus ter verantwoording te roepen.

🛡 Wie houdt toezicht?

1. Europese Commissie – intern toezicht

• Elke Eurocommissaris is politiek verantwoordelijk voor zijn/haar portefeuille.
• Er zijn interne auditdiensten (IAS) en ethische commissies.
• Maar: dit is zelfcontrole binnen de eigen muren. Dus niet onafhankelijk.

2. Europese Rekenkamer (ECA)

• Controleert of EU-gelden rechtmatig én doelmatig zijn besteed.
• In 2024 gaf de Rekenkamer al aan dat er binnen de Green Deal sprake is van gebrek aan transparantie en toezicht bij het toekennen van subsidies aan ngo’s.
• Maar: hun rapporten komen pas jaren ná de feiten, en ze kunnen geen sancties opleggen.

3. OLAF – Europese antifraude-instantie

• Onderzoekt fraude, corruptie en belangenverstrengeling met EU-gelden.
• OLAF kan aanbevelingen doen voor terugvordering of gerechtelijk onderzoek.
• Maar: OLAF heeft geen strafrechtelijke bevoegdheid – het is aan lidstaten of andere instanties om er iets mee te doen.

4. EPPO – Europese openbare aanklager

• Sinds 2021 bevoegd om strafbare feiten rond EU-gelden te onderzoeken (in deelnemende landen).
• Alleen actief in 22 van de 27 lidstaten (Nederland doet wél mee).
• Kan wél strafrechtelijke vervolging inzetten, maar loopt tegen politieke en juridische obstakels aan.

5. Europees Parlement – politieke controle

• Heeft een Begrotingscontrolecommissie (CONT).
• Kan commissarissen ter verantwoording roepen, moties indienen, zelfs een hele Commissie wegstemmen.
• Maar: dit gebeurt zelden, want de grote fracties houden elkaar politiek de hand boven het hoofd.

⚠️ Waar gaat het mis?

• Zelfcontrole is zwak: als de Commissie haar eigen subsidieregels oprekt, grijpt niemand direct in.
• Traagheid: Rekenkamer- of OLAF-onderzoeken komen vaak pas jaren later — als het geld allang uitgegeven is.
• Geen directe aansprakelijkheid: Commissarissen kunnen wegkomen met “ik wist van niets”, zonder bestuurlijke gevolgen.
• Politieke verwevenheid: Veel ngo’s die EU-subsidies ontvangen, hebben ideologische banden met partijen binnen de Commissie zelf.

📌 Samenvattend

Er zijn controlerende instanties binnen de EU, maar:

• Ze zijn traag,
• vaak afhankelijk van politieke wil,
• en missen tanden om daadwerkelijk in te grijpen als er miljoenen of miljarden verdwijnen in de mist van ideologie, ngo-netwerken en politieke belangen.

 En dat is een wezenlijk probleem dat te weinig mensen onderkennen: instanties als OLAF (antifraude) en EPPO (openbare aanklager voor EU-fraudezaken) zijn formeel “onafhankelijk”, maar worden gefinancierd, benoemd en gecontroleerd binnen het EU-systeem zelf.

Hieronder leg ik het kort en scherp uit:

🧭 Hoe onafhankelijk zijn OLAF en EPPO écht?

🔍 OLAF (European Anti-Fraud Office)

• Onderdeel van de Europese Commissie.
• Directeur-generaal wordt benoemd door de Commissie zelf.
• Budget komt uit de EU-begroting — dus ook indirect onder toezicht van de Commissie en het Parlement.
• Kan geen eigen vervolging starten, alleen aanbevelingen doen aan nationale autoriteiten.

➡️ Feitelijk: OLAF onderzoekt de EU met geld en toestemming van de EU.
Dat is alsof een boekhouder van Shell zelf mag bepalen wanneer hij fraude meldt bij de directie — terwijl diezelfde directie hem heeft aangenomen én betaalt.

⚖️ EPPO (European Public Prosecutor’s Office)

• Nieuwere instelling (2021), bedoeld om strafbare feiten met EU-geld te vervolgen.
• Werkt onafhankelijker dan OLAF: kan zelf vervolgen, dagvaarden, beslag leggen.
• Maar: ook EPPO wordt gefinancierd door de EU, en de hoofdaanklager (momenteel Laura Codruța Kövesi) wordt benoemd door een EU-procedure waarin het Europees Parlement en de Raad een rol spelen.

➡️ EPPO is juridisch scherper, maar politiek kwetsbaar.
Bij te veel druk op een “gevoelig” dossier — zoals miljardensubsidies aan klimaatactiegroepen — kan er vanuit Brussel politieke tegenkracht komen.

⚠️ Het fundamentele probleem

Zolang controle-instanties financieel en bestuurlijk afhankelijk blijven van dezelfde politieke structuur die ze zouden moeten controleren, is er geen echte democratische tegenmacht. Onafhankelijkheid op papier is niet genoeg — er moet ook structurele afstand zijn tussen macht en controle.

✅ Hoe maak je EU-controleorganen écht onafhankelijk?



1. Financiële onafhankelijkheid – eigen budget via lidstaten

• Laat OLAF en EPPO niet langer door de Europese Commissie betalen.
• Stel een gezamenlijk fonds van lidstaten in (via een aparte begroting), waarop controle-instanties een vast percentage krijgen.
• Dit voorkomt politieke beïnvloeding via de geldkraan.

💡 Vergelijkbaar met hoe in veel landen rechters of rekenkamers een wettelijk vast budget hebben, ongeacht wie er aan de macht is.

2. Benoemingen via burgerlijke of parlementaire toetsing – buiten de EU-top om

• Zorg dat de top van OLAF/EPPO niet meer wordt benoemd door de Europese Raad of Commissie, maar:
• via onafhankelijke commissies van rechters, burgers of nationale parlementen.
• of via een Europese Senaat (als die ooit komt) met directe volksvertegenwoordiging.

🔑 Het doel: geen benoemingen "onder elkaar", maar via een transparante, openbare sollicitatieprocedure.

3. Toegang tot klokkenluiders en EU-dossiers zonder toestemming

• Geef controleorganen volledig en direct toegangsrecht tot interne documenten, e-mails, subsidies en contracten binnen de EU – zonder dat zij toestemming hoeven vragen aan andere EU-diensten.
• Maak het strafbaar voor EU-functionarissen om informatie achter te houden.

🔒 Zonder onbelemmerde toegang tot informatie is er geen controle mogelijk.

4. Jaarlijkse openbare verantwoording voor nationale parlementen

• Laat OLAF en EPPO jaarlijks rapporteren aan nationale parlementen (niet alleen het Europees Parlement).
• Zo ontstaat er een dubbele legitimatie: Europees én nationaal.
• Burgers kunnen dan via hun eigen gekozen Kamerleden druk uitoefenen bij misstanden.

📣 Brengt controle dichter bij de burger én verspreidt de macht.

🧩 Bonusoptie: Volledig externe EU-rekenkamer

Een radicalere maar effectieve optie is de oprichting van een volledig onafhankelijke Europese Rekenkamer met:

• eigen staf,
• eigen budget,
• en directe juridische bevoegdheden om zaken aan te kaarten bij het Hof van Justitie of nationale rechters.

🎯 Samengevat

Ja, echte controle is mogelijk, maar niet binnen het huidige systeem waar iedereen elkaar benoemt, betaalt en de hand boven het hoofd houdt.
Zonder externe, onafhankelijke macht heb je geen tegenmacht — en dus geen werkelijke democratie.